Χρήστος Π. Τομαράς, πρόεδρος του PANHELLENIC SCHOLARSHIP FOUNDATION Η παρούσα έκθεση εμπεριέχει μια γενική ανάλυση του θέματος που βασίζεται σε στοιχεία εμπεριστατωμένων μελετών (Schneider, AT Kearney, Υπ. Οικονομίας, κλπ.) και σε ένα καθεστώς που διέπεται από νομοθεσία της Ε.Ε.. Πρόκειται για συγκεκριμένες προτάσεις για τη δημιουργία συνθηκών και μέσων που διασφαλίζουν την επιτυχία του στόχου. Το αποτέλεσμα είναι ορισμένες παρατηρήσεις που βασίζονται στην πολυετή πείρα της οικονομικής και εμπορικής δράσης μου αλλά ως και απλός καταναλωτής, και με συγκριτικά στοιχεία της αμερικάνικης οικονομίας, όπως παρατίθενται παρακάτω. Η Χρήση του Διαδικτύου (Internet) Το διαδίκτυο είναι το ταχύτερο εξελισσόμενο μέσο συναλλαγών του καταναλωτή. Με 45 τερματικά ανά 1,000 άτομα στην Ελλάδα (σχεδόν ένα σε κάθε 5 τετραμελή νοικοκυριά), προβλέπεται δυναμική εξέλιξη, όπως και στις ΗΠΑ. Ωστόσο, λόγω της πολυπλοκότερης διαδικασίας της χρήσης της χρεωστικής κάρτας σε οίκους του εξωτερικού (εμπλεκόμενων των τραπεζών) και μέχρι να συσταθεί ένας κεντρικός φορέας για την εκκαθάριση τέτοιων συναλλαγών και την παρακράτηση του Φ.Π.Α. (Clearing House), οι πιστωτικές κάρτες θα χρησιμοποιούνται περισσότερο από τις χρεωστικές και αυτό ίσως καθυστερήσει κάπως την ανάπτυξη της διαδικτυακής αγοράς. Αντίθετα, οι χρεωστικές κάρτες, ευκολότερα αποκτώμενες, θα χρησιμοποιούνται σε οίκους του εσωτερικού οπότε το έλλειμμα των συναλλαγών του εξωτερικού αναμένεται να καλυφθεί από εκείνες του εσωτερικού. Η Μείωση της Χρήσης Μετρητών Όλοι συμφωνούμε πως η χρήση των μετρητών είναι το μεγάλο πρόβλημα και αναγνωρίζουμε πως η λύση είναι οι πιστωτικές και χρεωστικές κάρτες. Ωστόσο, στην ελληνική καταναλωτική κοινωνία, οι πιστωτικές κάρτες είναι ο μεγάλος «μπαμπούλας», πρώτο γιατί ο κόσμος φοβάται και δεν εμπιστεύεται τη χρήση τους σε τρίτους αλλά συγχρόνως χάνεται και ο έλεγχος του ύψους των συναλλαγών πού προκαλεί σοβαρά οικονομικά προβλήματα στον ίδιο το χρήστη. Επομένως για τον στόχο μας, θα πρέπει να προωθηθούν οι χρεωστικές κάρτες ως αντικατάσταση των μετρητών. Οι χρεωστικές κάρτες χρησιμοποιούνται ευρύτατα σήμερα, αλλά μόνο στα ΑΤΕ εφόσον αυτές βρίσκονται ήδη στην κατοχή των καταναλωτών και εφόσον γίνονται δεκτές σε POS ως πληρωμή του αντίτιμου συναλλαγών, η προώθηση τους πρέπει να είναι κυρίως σε δύο κατευθύνσεις ως εξής, α) στην προτροπή του καταναλωτή να χρησιμοποιεί τη χρεωστική κάρτα για τις αγορές του και όχι μετρητά και β) στην αύξηση του αριθμού των εμπόρων πού δέχονται χρεωστικές κάρτες. Kαι στις δύο περιπτώσεις, α και β, θα πρέπει να σχεδιαστεί μια ιδιαίτερη εκστρατεία, με κίνητρα από το κράτος, με στόχο τις εκδότριες τράπεζες να προωθήσουν τη χρήση της χρεωστικής κάρτας, τόσο από τον καταναλωτή όσο και από τον έμπορο. Το κίνητρο της τράπεζας προς τον καταναλωτή δεν θα είναι απαραιτήτως χρηματικό αλλά η αναφορά στην ιδέα ότι η κάρτα θα είναι τώρα αποδεκτή σε πολύ περισσότερα σημεία πώλησης (σημαντική διευκόλυνση του καταναλωτή). Στον δε έμπορο, η τράπεζα θα μπορούσε να προσφέρει ένα δικό της κίνητρο π.χ. 1% επί των εισπράξεων με χρεωστική κάρτα αφού το προβλεπόμενο αποτέλεσμα είναι ο μεγαλύτερος όγκος συναλλαγών και επομένως μεγαλύτερες καταθέσεις μετρητών από τους καταναλωτές, κάτι που είναι ο στόχος κάθε τράπεζας. Ως προς τα κίνητρα προς τον καταναλωτή, μια προσφορά από το κράτος του 5% του ΦΠΑ είναι αρκετά δελεαστική για τη χρήση (όποιας) κάρτας. Ωστόσο, θα πρότεινα αυτή να επέρχεται σαν άμεση έκπτωση του Φ.Π.Α. τη στιγμή της συναλλαγής και όχι ως επιστροφή στο τέλος μιας μελλοντικής περιόδου, με αποτέλεσμα γι’αυτόν ο Φ.Π.Α. να είναι 18% (και όχι 23%) και το ευεργέτημα άμεσο και χειροπιαστό. Ως προς τον έμπορο, μια έκπτωση του ΦΠΑ από το κράτος του 2% είναι σημαντικό κίνητρο αλλά και αυτό να είναι άμεσο και πραγματικό. Έτσι, ο έμπορος θα εισπράττει 18% και θα αποδίδει 16% στο κράτος. Με αυτά σαν βάση, οι 7 ποσοστιαίες μονάδες έκπτωση από το κράτος θα επιφέρουν σ’αυτό μεγαλύτερη από σήμερα απόδοση του Φ.Π.Α. αλλά και μείωση της φοροδιαφυγής αφού οι πωλήσεις πληρώνονται με κάρτες και ελέγχεται ο όγκος σε αντίθεση με τα μετρητά. Επίσης πιστεύω πως αυτό καθώς και άλλα παρόμοια μέτρα θα επιτευχθούν περισσότερο με κίνητρα παρά με αναγκαστικά μέτρα και πρόστιμα. Ηλεκτρονική Είσπραξη του ΦΠΑ Σχετικά με την ηλεκτρονική είσπραξη του Φ.Π.Α. από το κράτος, προτείνω τα εξής. Όλοι οι έμποροι – επιτηδευματίες, στα σημεία POS, θα πρέπει να χρησιμοποιούν αναγκαστικά φορολογικούς μηχανισμούς ενωμένους με ή ενσωματωμένους σε ταμειακές μηχανές και ηλεκτρονικά συνδεδεμένους με το Υπουργείο Οικονομίας. Σύμφωνα με τη νομοθεσία (βλ. ΦΕΚ 222 Α’ και ΦΕΚ 1362 Β’), η χρήση αυτών των μηχανισμών είναι υποχρεωτική (εφόσον εφαρμόζεται ο νόμος). Όλα τα στοιχεία όλων των συναλλαγών καταγράφονται και μεταφέρονται στο Υπουργείο τη στιγμή που διεξάγονται, με διάκριση του Φ.Π.Α. από συναλλαγές μετρητών σε σχέση με εκείνες καρτών. Στο τέλος της ημέρας, τα σύνολα (πωλήσεις και Φ.Π.Α.) συγκεντρώνονται στο λογαριασμό του εμπόρου. Αμέσως εκδίδεται χρεωστικό ένταλμα προς τις τράπεζες για το ποσό που αντιστοιχεί στο εισπραχθέν ΦΠΑ (από πωλήσεις με κάρτες 16% και από πωλήσεις με μετρητά 21%). Ο κρατικός λογαριασμός πιστώνεται την επομένη μέχρι τις 10 πμ. και με αυτόν τον τρόπο ο έμπορος θα έχει εξοφλήσει την υποχρέωσή του για το Φ.Π.Α. της ημέρας. Αν ο έμπορος έχει προπληρώσει ποσά Φ.Π.Α. σε χονδροπωλητές ή εργοστάσια, θα μπορεί να τα διεκδικήσει από το κράτος υποβάλλοντας ηλεκτρονικά κάθε εβδομάδα «Αίτηση Επιστροφής Φ.Π.Α.» με συνημμένα παραστατικά πληρωμών. Χρήστος Τομαράς